Ngày 20/04/2013 tại TP Hồ Chí Minh, Công ty TNHH Hoàng Hà (Bên bán hàng,
trụ sở tại TP Hồ Chí Minh) do ông Nguyễn Văn Hà (giám đốc làm đại diện) và công
ty cổ phần Thanh Khoa (bên mua hàng, trụ sở tại Hà Nội) do bà Phan Thanh Hà
(Phó giám đốc làm đại diện) ký hợp đồng mua bán gạo tấm số 06/HĐMB. Số lượng
gạo tấm: 10.000 tấn, tổng trị giá hợp đồng là 680 triệu VND, giao hàng 1 lần
tại kho của bên bán, ngày giao hàng 06/08/2014. Yêu cầu:
1. Xác định điều kiện để
hợp đồng 06/HĐMB có hiệu lực pháp luật.
2. Những văn bản pháp
luật hiện hành chủ yếu điều chỉnh hợp đồng trên.
3. Ngày 06/08/2014, công
ty cổ phần Thanh Khoa không đến nhận hàng và có gửi thông báo đến cho công ty
TNHH Hoàng Hà. Đến ngày 20/08/2014 Công ty cổ phần Thanh Khoa đến nhận hàng,
tuy nhiên ngày 18/08/2014 toàn bộ kho của bên bán đã bị cháy. Xử lý tình huống
trên.
4.
Phác thảo nội dung cơ bản của hợp đồng số 06/HĐMB.
1. Xác định điều kiện để hợp đồng
06/HĐMB có hiệu lực pháp luật
Hợp đồng mua bán hàng hóa
là sự thỏa thuận của các bên về việc xác lập và
thực hiện các quyền và nghĩa vụ của hợp đồng. Tuy nhiên, không phải mọi
thỏa thuận của các bên đều được pháp luật thừa nhận mà chỉ có những thoả thuận
tuân theo quy định của pháp luật mới có hiệu lực pháp luật.
Luật Thương mại năm 2005
không có quy định cụ thể điều kiện để HĐMB hang hóa có hiệu lực. Do đó, khi xem
xét hiệu lực của HĐMB hàng hóa, cần dựa trên những quy định của BLDS năm 2005
về điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự.
Theo Điều 122 BLDS về điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự, giao
dịch dân sự có hiệu lực khi có đủ các điều kiện sau đây:
“1. Giao dịch dân sự có hiệu lực khi có đủ các điều kiện sau
đây:
a) Người tham gia giao dịch có năng lực
hành vi dân sự;
b) Mục đích và nội dung của giao dịch
không vi phạm điều cấm của pháp luật, không trái đạo đức xã hội;
c)
Người
tham gia giao dịch hoàn toàn tự nguyện;
2. Hình thức của giao dịch dân sự là điều kiện có hiệu lực
của giao dịch trong trường hợp pháp luật có quy định”.
Nếu thiếu một trong bốn
căn cứ trên, giao dịch dân sự bị coi là vô hiệu. Căn cứ vào quy định tại Điều
122 BLDS và các quy định có liên quan, có thể xác định một HĐMB hàng hóa có
hiệu lực khi có đầy đủ các điều kiện sau đây:
Thứ nhất, Chủ
thể tham gia giao dịch dân sự cũng như hợp đồng dân sự phải là người có năng
lực hành vi dân sự.
Trong thực tiễn hoạt động mua bán và chủ thể tham gia HĐMB chủ yếu là
thương nhân nhằm mục đích lợi nhuận, các thương nhân phải đáp ứng điều kiện có
đăng kí kinh doanh hợp pháp đối với hàng hóa được mua bán ngoài ra nếu mua bán
sản phẩm hàng hóa có điều kiện thì thương nhân còn phải đáp ứng các điều kiện
kinh doanh đó theo quy định của pháp luật.
Theo tình huống bên chủ thể tham gia hợp đồng 06/HĐMB là Công ty TNHH Hoàng Hà (Bên bán hàng, trụ sở
tại TP. Hồ Chí Minh) do ông Nguyễn Văn Hà (Giám đốc làm đại diện) và CTCP Thanh
Khoa (bên mua hàng, trụ sở tại Hà Nội) do bà Phan Thanh Hà (Phó giám đốc làm đại
diện), hợp đồng này đã đáp ứng đủ điều kiện về chủ thể tham
gia giao kết.
Thứ hai, mục đích và nội dung của hợp đồng không vi phạm điều cấm của
pháp luật, đạo đức xã hội.
Điều cấm của pháp luật là những quy định mà pháp luật không cho phép chủ
thể được thực hiện những hành vi nhất định. Đạo đức xã hội là những chuẩn mực
ứng xử giữa người với người trong đời sống được xã hội thừa nhận.
Tùy vào từng giai đoạn của nền kinh tế, xuất phát từ yêu cầu quản lý nhà
nước mà những hàng hóa bị cấm kinh doanh được pháp luật quy định một cách phù
hợp. Vì vậy, đối tượng của hợp đồng phải là những hàng hóa được pháp luật cho
phép trao đổi, mua bán,… vào thời điểm giao kết. Hàng hóa, dịch vụ cấm kinh
doanh trong thương mại hiện nay được quy định trong danh mục ban hành theo Nghị
định số 59/2006/NĐ-CP ngày 12/06/2006 của Chính phủ.
Mặt hàng mà Công ty TNHH Hoàng Hà và CTCP Thanh Khoa mua bán là gạo tấm,
không thuộc diện bị pháp luật cấm, không trái đạo đức xã hội.
Thứ ba, đại diện kí kết hợp đồng của các bên giao kết phải là người đại
diện hợp pháp.
Điều 139 BLDS 2005
quy định quan hệ đại diện bao gồm: đại diện theo pháp luật và đại diện theo ủy
quyền.
Điều 142 BLDS 2005
quy định: “1. Đại diện theo ủy quyền là
đại diện được xác lập theo sự ủy quyền giữa người đại diện và người được đại
diện. 2. Hình thức ủy quyền do các bên tự thỏa thuận, trừ trường hợp pháp luật
quy định việc ủy quyền phải được lập thành văn bản”.
Như vậy, đại diện hợp pháp của chủ thể hợp đồng có thể là đại diện theo
pháp luật hoặc đại diện theo ủy quyền. Khi xác định thẩm quyền giao kết hợp
đồng mua bán, theo quy định tại điều 145
BLDS, khi người không có quyền đại diện giao kết, thực hiện hợp đồng mua
bán, sẽ không phát sinh quyền và nghĩa vụ đối với bên được hợp đồng đại diện,
trừ trường hợp được người đại diện hợp pháp bên được đại diện chấp nhận. Bên đã
giao kết hợp đồng với người không có quyền đại diện phải thông báo cho bên kia
để trả lời trong thời gian ấn định; nếu hết thời hạn này mà không có trả lời
thì hợp đồng đó không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ với bên được đại diện nhưng
người không có quyền đại diện vẫn phải thực hiện nghĩa vụ đối với bên đã giao
kết hợp đồng với mình, trừ trường hợp bên đã giao dịch biết hoặc phải biết về
việc không có quyền đại diện.
Đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp quy định tại Luật Doanh nghiệp
năm 2015.
Điểm e khoản 2 Điều 64 và điểm
e khoản 2 Điều 81 LDN 2015 quy định thẩm quyền của giám đốc: “Ký kết hợp đồng nhân danh công ty, trừ
trường hợp thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Hội đồng thành viên”đối với Công
ty TNHH hai thành viên trở lên; “Ký kết
hợp đồng nhân danh công ty, trừ trường hợp thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Hội
đồng thành viên hoặc Chủ tịch công ty” đối với Công ty TNHH một thành viên.
Như vậy, ông Nguyễn Văn Hà giám đốc Công ty TNHH Hoàng Hà đại diện công ty tham
gia kí là đúng thẩm quyền.
LDN 2015 không có điều luật nào quy định về thẩm quyền của phó giám đốc.
Cụ thể, tại điểm a khoản 3 điều 157 LDN
2015 chỉ quy định thẩm quyền của Giám đốc hoặc Tổng giám đốc: “giám đốc hoặc tổng giám đốc công ty quyết
định các vấn đề liên quan đến công việc kinh doanh hàng ngày của công ty…”,
tại khoản 2 điều 134 LDN 2015 cũng chỉ quy định: “Trường hợp chỉ có một người đại diện theo pháp luật, thì Chủ tịch Hội
đồng quản trị, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc là người đại diện theo pháp luật của
công ty. Trường hợp Điều lệ không có quy định khác thì Chủ tịch Hội đồng quản
trị là người đại điện theo pháp luật của công ty. Trường hợp có hơn một người
là người đại diện theo pháp luật, thì Chủ tịch Hội đồng quản trị và Giám đốc
hoặc Tổng giám đốc đương nhiên là người đại diện theo pháp luật của công ty”.
Quay lại với tình huống, ta xét hai trường hợp: Một là, nếu bà Phan Thanh
Hà được ủy quyền để thực hiện việc ký kết hợp đồng 06/HĐMB thì hoàn toàn hợp
pháp. Hai là, nếu bà Phan Thanh Hà ký kết hợp đồng mà không có sự ủy quyền thì
hợp đồng này ký kết không đúng thẩm quyền và hợp đồng sẽ vô hiệu.
Thứ tư, hợp đồng mua bán hàng hóa được giao kết phải đảm bảo các nguyên
tắc của hợp đồng theo quy định của pháp luật.
Theo quy định tại Điều 389 BLDS
2005 việc giao kết hợp đồng nói chung và HĐMB nói riêng phải tuân theo các
nguyên tắc: tự do giao kết hợp đồng nhưng không trái pháp luật và đạo đức xã
hội; tự nguyện, bình đẳng, thiện chí, hợp tác, trung thực và ngay thẳng.
Quy định này nhằm đảm bảo sự thỏa thuận của các bên phù hợp với ý chí
của họ, hướng đến những lợi ích chính đáng của các bên đồng thời không xâm hại
đến những lợi ích mà pháp luật cần bảo vệ.
Thứ năm, hình thức của hợp đồng phải phù hợp với quy định của pháp luật.
Hợp đồng MBHH có thể được giao kết bằng nhiều hình thức.
Khoản 1 Điều 401 BLDS năm 2005 quy định hợp đồng dân sự nói chung và
HĐMB tài sản nói riêng có thể được giao kết bằng lời nói, bằng văn bản hoặc
được xác lập bằng hành vi cụ thể khi pháp luật không quy định loại hợp đồng đó
phải được giao kết bằng một hình thức nhất định. Khoản 2 Điều 401 BLDS cũng lưu ý đối với các loại HĐMB hàng
hóa mà pháp luật quy định phải được lập thành văn bản có công chứng hoặc chứng
thực, phải đăng ký hoặc xin phép thì phải tuân theo quy định đó.
Trên cơ sở của BLDS, Điều 24 LTM 2005 đã khẳng định:“1. Hợp đồng mua bán hàng hóa được thể hiện
bằng lời nói, bằng văn bản hoặc được xác lập bằng hành vi cụ thể.
2. Đối với loại hợp đồng mua
bán hàng hóa mà pháp luật quy định phải được lập thành văn bản thì phải tuân
theo quy định đó”.
Pháp luật quy định đối với các
giao dịch hợp đồng có đối tượng là tài sản như: nhà ở, đất đai, ô tô, xe máy,..
phải đăng kí với cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì khi giao dịch bắt buộc
phải lập hợp đồng bằng văn bản.
Quay lại với tình huống, HĐMB hàng hóa trên có đối tượng là gạo tấm,
không thuộc các động sản mà pháp luật quy định cần phải đăng kí với cơ quan nhà
nước có thẩm quyền. Do đó, hai bên có thể lựa chọn một trong ba hình thức: hợp
đồng văn bản, lời nói, hành vi.
Ø
Qua
những phân tích ở trên, hợp đồng mua bán gạo số 06/HĐMB giữa công ty TNHH Hoàng
Hà và CTCP Thanh Khoa có hiệu lực pháp luật khi đáp ứng đủ các điều kiện đã
phân tích trên đây.
2. Những văn bản pháp luật hiện hành chủ yếu điều
chỉnh hợp đồng trên
Hợp đồng mua bán gạo tấm số 06/HĐMB
giữa Công ty TNHH Hoàng Hà với CTCP Thanh Khoa được điều chỉnh bới các quy định
của Bộ Luật Dân sự 2005 và Luật Thương mại 2005.
Theo quy định tại Điều 1 BLDS 2005 về
phạm vi điều chỉnh của BLDS thì các quy định về hợp đồng dân sự được áp dụng
chung cho hợp đồng nói chung trong các lĩnh vực dân sự, lao động, thương mại và
đầu tư kinh doanh. BLDS chứa đựng những quy định chung cho mọi quan hệ hợp đồng
như: các nguyên tắc giao kết hợp đồng, điều kiện và thủ tục giao kết hợp đồng,
các điều kiện có hiệu lực của hợp đồng và các trường hợp hợp đồng vô hiệu,… Như
vậy, BLDS là văn bản gốc điều chỉnh mọi quan hệ hợp đồng, trong đó có HĐMB hàng
hóa trong thương mại. Do đó, HĐMB gạo tấm số 06/HĐMB giữa Công ty TNHH Hoàng Hà
với CTCP Thanh Khoa chịu sự điều chỉnh của BLDS năm 2005.
Bên cạnh đó, do có sự khác biệt về
đặc điểm chủ thể, tính chất, yêu cầu của quan hệ mua bán hàng hóa nên một số
quy định riêng biệt về mua bán hàng hóa được quy định cụ thể tại Luật Thương
mại 2005 điều chỉnh các giao dịch mua bán hàng hóa đưuọc thiết lập chủ yếu giữa
các thương nhân với nhau hoặc giữa thương nhân với tổ chức, cá nhân khác (Khoản
3 Điều 1 LTM 2005). Công ty TNHH Hoàng Hà và CTCP Thanh Khoa đều là thương nhân
do đó HĐMB hàng hóa giữa hai công ty phải chịu sự điều chỉnh của Luật Thương
mại 2005.
Loại hàng hóa được xác định trong HĐMB
gạo tấm số 06/HĐMB là gạo tấm. Theo quy định tại điều 174 BLDS 2005 thì mặt
hàng gạo tấm là động sản. Theo hướng dẫn tại Nghị định số 43/2009/NĐ – CP sửa
đồi, bổ sung Nghị định số 59/2006/NĐ – CP về hàng hóa cấm kinh doanh, hạn chế
kinh doanh, hàng hóa kinh doanh có điều kiện thì gạo tấm không thuộc danh mục
cấm, hay hạn chế, hay kinh doanh có điều kiện. Do đó việc mua bán hàng hóa là
gạo tấm là hợp pháp.
Như vậy các văn bản điều chỉnh hợp
đồng trên gồm: Luật Thương mại 2005, Bộ luật Dân sự 2005, Nghị định số 43/2009/NĐ
– CP sửa đổi, bổ sung Nghị định số 59/2006/NĐ – CP về hàng hóa, dịch vụ cấm
kinh doanh, hạn chế kinh doanh và kinh doanh có điều kiện.
3. Ngày 06/08/2014, Công ty cổ phần Thanh Khoa không đến nhận hàng và có
gửi thông báo đến cho Công ty TNHH Hoàng Hà. Đến ngày 20/08/2014 Công ty cổ
phần Thanh Khoa đến nhận hàng, tuy nhiên ngày 18/08/2014 toàn bộ kho hàng của
bên bán đã bị cháy. Xử lý tình huống trên.
Theo như hợp đồng mà Công
ty TNHH Hoàng Hà (bên bán) và CTCP Thanh Khoa (bên mua) đã thỏa thuận thì ngày
06/08/2014, CTCP Thanh Khoa sẽ đến nhận hàng. Tuy nhiên, đến ngày đó, bên bán
không đến nhận và có gửi thông báo cho bên mua, ấn định ngày 20/08/2014 nhận
hàng. Như vậy, tùy vào sự thỏa thuận của hai bên, có thể xảy ra hai trường hợp
sau:
Trường hợp 1: Bên bán –
Công ty TNHH Hoàng Hà chấp nhận thông báo của bên mua – CTCP Thanh Khoa, tức đồng ý để bên mua nhận
hàng vào ngày 20/08/2014.
Việc đồng ý với thông báo
của bên mua đồng nghĩa với việc bên bán phải có nghĩa vụ áp dụng các biện pháp
cần thiết để bảo quản hàng hóa của bên mua, việc chịu rủi ro thuộc về bên
bán.Theo quy định tại khoản 1 điều 440 BLDS: “Bên bán chịu rủi ro đối với tài sản mua bán cho đến khi tài sản được
giao cho bên mua, còn bên mua chịu rủi ro đối với tài sản mua bán kể từ khi
nhận tài sản, nếu không có thỏa thuận khác”. Điều 57 LTM 2005 đã cụ thể hóa
quy định trên: “Trừ trường hợp có thỏa
thuận khác, nếu bên bán có nghĩa vụ giao hàng cho bên mua tại một địa điểm nhất
định thì rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hóa được chuyển cho bên mua khi
hang hóa đã được giao cho bên mua…”, mặc dù ngày 06/08/2014 CTCP Thanh Khoa
không đến nhận hang, nhưng có gửi thông báo và được Công ty TNHH Hoàng Hà chấp
nhận lùi thời gian giao hàng đến ngày 20/08/2014, do đó, việc chịu rủi ro không
được chuyển cho bên mua.
Tuy nhiên rủi ro xảy ra
có thể do yếu tố chủ quan hoặc khách quan, đối với mỗi trường hợp lại có cách
xử lý không giống nhau. Để giải quyết vấn đề toàn diện, cần chia thành hai
trường hợp:
- Nếu vụ việc cháy kho là sự kiện bất khả
kháng
Theo qui định tại điểm b
khoản 1 điều 294 LTM 2005 thì khi xảy ra sự kiện bất khả kháng bên vi phạm hợp
đồng sẽ được miễn trách nhiệm. Điều đó có nghĩa là khi sự kiện bất khả kháng
xảy ra thì bên bán (tức Công ty TNHH Hoàng Hà) sẽ được miễn trách nhiệm. Và khi
đó tình huống sẽ được xử lí theo một trong những cách sau:
+ Bên mua – CTCP Thanh
Khoa có thể chấm dứt hợp đồng hoặc thỏa thuận với bên bán theo khoản 5 Điều 424
BLDS. Khoản 5 điều 424 BLDS quy định: “Hợp
đồng không thể thực hiện được do đối tượng của hợp đồng không còn và các bên có
thể thỏa thuận thay thế đối tượng khác hoặc bồi thường thiệt hại”. Đối
tượng của HĐMB ở đây là 10.000 tấn gạo tấm đã bị cháy hết tức đối tượng của hợp
đồng không còn.
+ Hai bên có thể thỏa
thuận kéo dài thời hạn thực hiện hợp đồng theo Điều 296 Luật Thương mại 2005.
Tuy nhiên khi xảy ra
trường hợp miễn trách nhiệm đối với hành vi vi phạm hợp đồng (sự kiện bất khả
kháng) bên bán (Công ty TNHH Hoàng Hà) phải thông báo bằng văn bản ngay cho bên
mua về trường hợp miễn trách nhiệm đó theo điều 295 LTM 2005. Nếu bên bán không
thông báo hoặc thông báo không kịp thời thì bên bán (Công ty TNHH Hoàng Hà) sẽ
phải bồi thường thiệt hại. Xét trong tình huống có thể thấy ngày 20/08/2014 CTCP
Thanh Khoa vẫn đến nhận hàng. Điều đó có nghĩa rằng bên bán chưa thông báo cho
bên mua về sự kiện bất khả kháng. Vì nếu có thông báo thì sẽ không thể xảy ra
tình huống là ngày 20/08/2014 CTCP Thanh Khoa đến nhận hàng. Do đó, bên bán,
tức Công ty TNHH Hoàng Hà sẽ phải bồi thường cho bên mua là CTCP Thanh Khoa.
- Nếu vụ việc cháy
kho là do lỗi của bên bán.
Lỗi ở đây có thể là lỗi cố ý hoặc vô ý của bên bán. Và khi đến ngày
20/08/2014 bên mua đến nhận hàng, bên bán không có hàng để giao khi đó bên bán
đã vi phạm hợp đồng. Tình huống lúc này sẽ được xử lí như sau:
+ Nếu hai bên có thỏa
thuận về phạt hợp đồng thì có thể tiến hành phạt vi phạm theo Điều 300 và Điều
301 LTM 2005, ngoài ra bên bán còn phải bồi thường thiệt hại cho bên mua theo
quy định tại Điều 302 LTM.
+ Nếu hai bên không thỏa
thuận về phạt hợp đồng thì bên bán chỉ phải bồi thường thiệt hại cho bên mua
theo điều 302 LTM về bồi thường thiệt hại :
“1. Bồi thường thiệt hại là việc bên vi phạm bồi thường những
tổn thất do hành vi vi phạm hợp đồng gây ra cho bên bị vi phạm.
2. Giá trị bồi thường thiệt hại bao gồm giá trị tổn thất thực
tế, trực tiếp mà bên bị vi phạm phải chịu do bên vi phạm gây ra và khoản lợi
trực tiếp mà bên bị vi phạm đáng lẽ được hưởng nếu không có hành vi vi phạm.”
Nghĩa là: Công ty TNHH
Hoàng Hà phải tiến hành bồi thường cho CTCP Thanh Khoa cả về giá trị tổn thất
thực tế và khoản lợi trực tiếp mà đáng lẽ công ty này được hưởng từ việc mua
10.000 tấn gạo tấm.
Tóm lại, trong trường hợp
hai bên chấp thuận thay đổi thời điểm giao hàng, khi toàn bộ kho của bên bán bị
cháy vào ngày 18/08/2014 thì lúc này việc chịu rủi ro mất mát hoặc hư hỏng hàng
hóa thuộc về bên bán – Công ty TNHH Hoàng Hà.
Trường hợp 2: Bên bán –
công ty TNHH Hoàng Hà không đồng ý với thông báo của bên mua – CTCP Thanh Khoa.
Nhận hàng và thanh toán
tiền là nghĩa vụ cơ bản của bên mua, bên mua hàng hóa phải có nghĩa vụ nhận
hàng theo thỏa thuận. Khi nhận hàng, bên mua phải thực hiện những công việc hợp
lý để giúp bên bán giao hàng.
Theo tình huống, ngày
06/08/2014, CTCP Thanh Khoa lại không đến nhận hàng và gửi thông báo đến cho Công
ty TNHH Hoàng Hà. Về phía Công ty TNHH Hoàng Hà hoàn toàn có quyền không đồng ý
với bản thông báo của CTCP Thanh Khoa về việc nhận hàng không đúng theo quy định
của hợp đồng, đồng thời phía Công ty TNHH Hoàng Hà có quyền yêu cầu phía CTCP
Thanh Khoa đến nhận hàng theo đúng thời hạn hợp đồng quy định.
Trong trường hợp không có
sự thỏa thuận mà đến ngày 20/08/2014 CTCP Thanh Khoa mới đến nhận hàng nhưng
ngày 18/08/2014 toàn bộ kho hàng của Công ty TNHH Hoàng Hà đã bị cháy hết thì
phía CTCP Thanh Khoa sẽ phải chịu toàn bộ phần thiệt hại đó là số lượng gạo
tấm: 10.000 tấn, với tổng trị giá hợp đồng là 680 triệu VND cho Công ty TNHH Hoàng
Hà.Vì phía CTCP Thanh Khoa đã vi phạm hợp đồng mà cụ thể đó là vi phạm quy định
về thời hạn nhận hàng là vào ngày 06/08/2014. CTCP Thanh Khoa đã vi phạm nghĩa
vụ theo Điều 56 LTM 2005: “Bên mua có
nghĩa vụ nhận hàng theo thỏa thuận và thực hiện những công việc hợp lý để giúp
bên bán giao hàng.” Vi phạm trên là vi phạm cơ bản nên Công ty TNHH Hoàng
Hà có thể lựa chọn các cách giải quyết: tạm ngừng thực hiện hợp đồng; đình chỉ
thực hiện hợp đồng hoặc hủy hợp đồng.
Bởi nếu vào đúng thời hạn
quy định trong hợp đồng (ngày 06/08/2014) mà phía CTCP Thanh Khoa đến nhận hàng
thì 10.000 tấn gạo tấm không bị thiệt hại toàn bộ do cháy. Nên trách nhiệm
trong trường hợp này hoàn toàn thuộc về phía CTCP Thanh Khoa.
Như vậy, trong trường hợp
hai bên không thỏa thuận thay đổi thời điểm giao hàng, khi đến ngày 06/08/2014
bên mua không nhận hàng thì mọi rủi ro mất mát hoặc hư hỏng hàng hóa phát sinh
sau thời điểm đó thuộc về bên mua – CTCP Thanh Khoa.
Kết luận: Đối với tình huống trên, trách nhiệm chịu thiệt hại thuộc về bên bán hay
bên mua đều phụ thuộc vào sự thỏa thuận giữa hai bên.
Trong trường hợp hai bên
không thỏa thuận được, nếu Công ty TNHH Hoàng Hà đồng ý với thông báo của CTCP
Thanh Khoa, thì trách nhiệm chịu thiệt hại sẽ thuộc về Công ty TNHH Hoàng Hà. Ngược
lại, nếu Công ty TNHH Hoàng Hà không đồng ý với thông báo của CTCP Thanh Khoa
thì trách nhiệm chịu thiệt hại đó sẽ thuộc về CTCP Thanh Khoa do vi phạm hợp
đồng đã ký.
4. Phác thảo nội dung cơ bản của hợp đồng số 06/HĐMB
4.1. Nội dung cơ bản của hợp đồng số
06/HĐMB
Hợp đồng mua bán gạo tấm
giữa Công ty TNHH Hoàng Hà và CTCP Thanh Khoa bao gồm những nội dung cơ bản
sau:
- Hàng hoá: HĐMB hàng hoá có đối tượng
là hàng hoá, vì vậy việc quy định về tên loại hàng hoá là điều khoản cơ bản của
hợp đồng giữa Công ty TNHH Hoàng Hà và CTCP Thanh Khoa. Ở đây, đối tượng của
hợp đồng là gạo tấm. Tuy nhiên đề bài không nói rõ là loại gạo tấm nào vì trên
thị trường có rất nhiều loại. Vì thế, nhóm mặc định loại gạo tấm mà hai bên mua
bán là gạo 100% tấm loại 1.
- Số lượng: Số lượng hàng hoá là một
trong những nội dung cơ bản của HĐMB hàng hoá, vì nếu không xác định được số
lượng hàng hoá mua bán thì sẽ rất khó để xác định quyền và nghĩa vụ của các bên
trong hợp đồng. HĐMB gạo tấm giữa Công ty TNHH Hoàng Hà và CTCP Thanh Khoa xác
định số lượng gạo tấm là 10.000 tấn.
- Chất lượng: Chất lượng hàng hoá là
vấn đề quan trọng mà thường thì bên mua rất quan tâm khi tiến hành hoạt động
mua bán hàng hoá. Vì thế vấn đề này cần được quy định rõ ràng trong hợp đồng. Ở
đây, các bên có thể thoả thuận gạo tấm phải có các chỉ số về độ ẩm, tạp chất,…
phù hợp với tiêu chuẩn xuất khẩu của Việt Nam.
- Giá cả: Giá cả là một trong những
điều khoản quan trọng của HĐMB hàng hoá trong thương mại. HĐMB gạo giữa công ty
TNHH Hoàng Hà và CTCP Thanh Khoa xác định tổng giá trị của hợp đồng là
680.000.000 VNĐ.
- Cách đóng gói: Các bên có thể tự do
thoả thuận cách đóng gói. Ví dụ: Gạo phải được đóng trong bao đay với
khối lượng tịnh mỗi bao 50kg, khâu tay ở miệng bằng chỉ đay xe đôi.
Khối lượng cả bì: 50,4 kg/bao.
- Phương
thức giao hàng:
+ Địa điểm giao
hàng: Tại kho của Công ty TNHH Hoàng Hà
+ Thời gian:
Ngày 06 tháng 8 năm 2014.
+ Chi phí vận
chuyển: do CTCP Thanh Khoa thanh toán.
- Phương
thức thanh toán: Phương thức thanh toán là một điều khoản quan trọng của hợp
đồng mua bán hàng hoá, các bên có thể thoả thuận về phương thức thanh toán.
Chẳng hạn: CTCP Thanh Khoa phải thanh toán 50% giá trị hợp đồng sau khi hợp
đồng được ký kết, số tiền còn lại sẽ được thanh toán sau khi hoàn thành việc
giao hàng. Hình thức thanh toán là chuyển khoản.
- Ngoài
ra, các bên có thể thoả thuận thêm về trách nhiệm của các bên.
4.2.
Hợp đồng cụ thể
Trên cơ sở những nội dung cơ bản của hợp đồng đã nêu ở phần trước, nhóm
đưa ra bản hợp đồng cụ thể như sau:
CỘNG HOÀ XÃ
HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
HỢP ĐỒNG MUA
BÁN GẠO
Số 06/HĐMB
Căn cứ Bộ luật Dân sự năm
2005;
Căn cứ Luật Thương mại 2005;
Hôm nay, ngày 20 tháng 4 năm 2013,
Tại địa điểm: Công ty trách nhiệm hữu
hạn Hoàng Hà – Số XXX đường Phạm Ngũ Lão, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh.
Chúng tôi gồm:
Bên A:
Công ty TNHH Hoàng Hà
-
Địa chỉ trụ sở chính: Thành phố Hồ Chí
Minh
-
Điện thoại: 08. 12345678
Fax: 08. 12345678
-
Tài khoản số: 08A12345678
-
Mở tại: Ngân hàng Thương mại cổ phần
Công thương Việt Nam – Chi nhánh 1 – Thành phố Hồ Chí Minh.
-
Đại diện là: ông Nguyễn Văn Hà - Chức vụ: Giám đốc
Bên B:
Công ty cổ phần Thanh Khoa
-
Địa chỉ trụ sở chính: Hà Nội
-
Điện thoại: 04. 87654321 Fax: 04. 87654321
-
Tài khoản số: 04B87654321
-
Mở tại: Ngân hàng Nông nghiệp và phát
triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Thăng Long.
-
Đại diện là: bà Phan Thanh Hà - Chức vụ: Phó giám
đốc
-
Giấy uỷ quyền số: 03 ngày 19 tháng 4 năm 2013. Do ông Nguyễn Văn
A, chức vụ: Giám đốc công ty ký.
Hai bên thống nhất thoả
thuận nội dung hợp đồng như sau:
Điều 1: Nội
dung công việc giao dịch
Bên A nhận cung cấp gạo
tấm cho bên B.
Số lượng: 10.000 tấn
Tổng giá trị: 680.000.000
đ (Sáu trăm tám mươi triệu VNĐ)
Điều 2: Chất lượng hàng hoá
-
Độ ẩm: tối đa
14%
|
-
Tạp chất: tối
đa 0,7%
|
-
Tấm nhỏ: tối đa
5%
|
-
Gạo mùa vụ:
2013 - 2014
|
Điều 3: Bao bì đóng gói
1. Bao bì làm bằng bao đay.
2. Cách đóng gói: Gạo phải được đóng trong bao đay với khối lượng tịnh
mỗi bao 50kg, khâu tay ở miệng bằng chỉ đay xe đôi.
Khối lượng cả
bì: 50,4 kg/bao.
Điều 4: Bảo
quản
Gạo được đóng
trong bao bảo quản tại kho của bên A theo đúng tiêu chuẩn bảo quản cho đến khi
được giao cho bên B.
Điều 5: Phương
thức giao nhận
1. Bên
A giao hàng một lần cho bên B tại kho của bên A vào ngày 06 tháng 8 năm 2014.
2.
Chi
phí vận chuyển do bên B thanh toán.
3.
Khi
nhận hàng, bên B có trách nhiệm kiểm nhận phẩm chất, quy cách hàng hóa tại chỗ.
Nếu phát hiện hàng thiếu hoặc không đúng tiêu chuẩn chất lượng v.v… thì lập
biên bản tại chỗ yêu cầu bên A xác nhận. Hàng đã ra khỏi kho bên A không chịu
trách nhiệm.
Điều
6: Phương thức thanh toán
Bên B có nghĩa vụ thanh toán cho bên A số tiền là 340.000.000 VNĐ tương
đương với 50% giá trị hợp đồng sau khi hợp đồng được ký kết, số tiền còn lại
được thanh toán sau khi hoàn thành việc giao hàng.
Hình thức thanh toán là chuyển khoản.
Điều 7: Trách nhiệm vật chất trong
việc thực hiện hợp đồng:
1. Hai bên cam kết thực
hiện nghiêm túc các điều khoản đã thỏa thuận trên, không đơn phương thay đổi
hoặc hủy bỏ hợp đồng, bên nào không thực hiện hoặc đơn phương đình chỉ thực
hiện hợp đồng mà không có lý do chính đáng thì sẽ bị phạt 8% giá trị phần hợp đồng
bị vi phạm (54.400.000 VNĐ).
2. Bên nào vi phạm các
điều khoản trên đây sẽ phải chịu trách nhiệm vật chất theo quy định của các văn
bản pháp luật có hiệu lực hiện hành về phạt vi phạm chất lượng, số lượng, thời
gian, địa điểm, thanh toán, bảo hành v.v… mức phạt cụ thể do hai bên thỏa thuận
dựa trên khung phạt Nhà nước đã quy định trong các văn bản pháp luật về hợp
đồng kinh tế.
Điều
8: Giải quyết tranh chấp
Bất cứ sự khác biệt hoặc
tranh chấp nào phát sinh trong quan hệ với hợp đồng này mà không được giải
quyết bằng thương lượng thì mới được phép đưa vụ tranh chấp
ra trước toà án.
Điều
9: Các thỏa thuận khác
Các
điều kiện và điều khoản khác không ghi trong này sẽ được các bên thực hiện theo
quy định hiện hành của các văn bản pháp luật về hợp đồng kinh tế.
Điều
10: Hiệu lực của hợp đồng
Hợp đồng này có hiệu lực từ ngày 20/4/2013 đến ngày 06/8/2014.
Hai bên sẽ tổ chức họp và
lập biên bản thanh lý hợp đồng này sau khi hết hiệu lực không quá 10 ngày. Bên
A có trách nhiệm tổ chức và chuẩn bị thời gian địa điểm thanh lý.
Hợp
đồng này được làm thành 02 bản, có giá trị như nhau. Mỗi bên giữ 01 bản.
BÊN A
|
BÊN B
|
GIÁM ĐỐC
|
TUQ. GIÁM ĐỐC
PHÓ GIÁM ĐỐC
|
(Ký
tên, đóng dấu)
|
(Kí
tên, đóng dấu)
|
NGUYỄN VĂN HÀ
|
PHAN THANH HÀ
|
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM
KHẢO
1. Bộ luật Dân sự năm 2005.
2. Luật Thương mại 2005.
3. Nghị định số 43/2009/NĐ – CP sửa đổi,
bổ sung Nghị định số 59/2006/NĐ – CP về hàng hóa, dịch vụ cấm kinh doanh, hạn
chế kinh doanh và kinh doanh có điều kiện.
4. Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình Luật Thương mại (tập 2), Nxb.
Công an nhân dân, Hà Nội, 2014.
5. Bùi Ngọc Cường (chủ biên), Giáo trình luật thương mại (tập 2), Nxb.
Giáo dục, 2008.
6. Nguyễn Thị Dung (Chủ biên), Nguyễn Thị
Yến, Trần Thị Bảo Ánh, Vũ Phương Đông, Nguyễn Như Chính, Lê Hương Giang, Nguyễn
Ngọc Anh, Vũ Hòa Như, Hướng dẫn môn học
Luật Thương mại Tập 2, NXB Lao động, 2014.
7.
Nguyễn Thị Dung (chủ biên), Pháp luật về hợp đồng trong thương mại và đầu
tư - Những vấn đề pháp lí cơ bản, Nxb. CTQG, Hà Nội, 2008.
8.
Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo
trình Luật Dân sự Việt Nam, tập 1,
tập 2, Nxb. CAND, Hà Nội, 2014.